Circulair inkopen is een mooie ambitie – en broodnodig ook. Met deze strategie draag je als organisatie namelijk bij aan een gesloten kringloop en daarmee aan klimaatdoelen. Daarom wil de Nederlandse overheid in 2050 een volledig circulaire economie.
Maar circulairder worden is een team effort en het kan soms lastig zijn om je hele organisatie mee te krijgen. Hoe zorg je als inkoper dat je collega’s ook aan circulariteit denken? Wie moet je hierbij betrekken? En hoe overtuig je interne stakeholders?
Hans Bloemendaal, Adviseur Maatschappelijk Verantwoord Inkopen bij expertisecentrum PIANOo, geeft advies. Hij heeft jarenlange ervaring met aanbestedingen vanuit het bedrijfsleven, contractmanagement en opdrachtgeverschap. Tegenwoordig werkt hij aan de vraag hoe je de juiste opdracht formuleert voor de inkoop, zodat er ruimte is voor circulariteit en duurzaamheid.
Veel inkopers zitten met de vraag hoe ze de organisatie mee krijgen. Dat betekent dat het ergens nog niet goed gaat. Waar zit dat meestal in?
“Of het nou gaat om een gemeente, de landelijke overheid of het bedrijfsleven: doelstellingen concreet maken blijkt vaak lastig. Je kunt een doel hebben als ‘in 2030 willen we 50 procent circulair zijn’. De uitdaging is hoe je dat in de praktijk brengt in de organisatie”
“Je komt dan vaak uit bij inkoopbeleid, waar je bezig bent met een maatschappelijk thema of circulariteit. De crux is de ambitie van het bestuur of de directie vertalen naar de uitvoering. Daarbij moet je de tussenliggende organisatie meekrijgen, want doorgaans werken daar je interne opdrachtgevers.”
Hoe maak je een ambitie duidelijk en concreet?
“De eerste stap is nagaan wie er betrokken zijn bij een inkoopopdracht. Wie zijn je stakeholders die bepalen of je circulariteit kunt meenemen? Wat is de hiërarchie binnen de organisatie, wie bepaalt wat?”
“In een organisatie is sprake van veel verschillende rollen en functies. Vrijwel niemand heeft een kaartje met ‘opdrachtgever’. Identificeer daarom degenen die de opdrachten geven en die dus bepalen of jij ruimte krijgt voor circulariteit in je opdracht richting de markt. Ga met diegenen in gesprek, al voordat de opdracht tot stand komt. Hoe eerder je in het proces betrokken bent, hoe meer kans je hebt om te sturen op circulariteit. Zet bij een aanbesteding bijvoorbeeld in op een zwaardere weging van circulariteit.”
“Het Ambitieweb is een handig hulpmiddel om het gesprek met je opdrachtgevers aan te gaan. Hiermee breng je in kaart wat de ambities zijn en welke kansen er zijn op het gebied van maatschappelijke impact en circulariteit. Je ziet ook waar je nu al impact maakt.”
Hoe toon je als inkoper het belang aan van circulariteit?
“Ik raad je aan om als inkoper meer op de voorgrond te treden, zodat je betrokken wordt bij het proces. Neem dus geen afwachtende rol aan. Vervolgens kun je aan je opdrachtgevers uitleggen waarom de circulaire oplossing de beste oplossing is. Zo krijg je de neuzen dezelfde kant op. Het is handig om bij zo’n overleg een collega uit te nodigen waarvan je weet dat hij of zij enthousiast is over het onderwerp en over kennis beschikt. Dan heb je direct een medestander.”
“Zorg er ook voor dat je goed beslagen ten ijs komt met bijvoorbeeld de informatie van het VCI of PIANOo. Heb je daarbij hulp nodig om beter te kunnen overtuigen? Stel ons dan vooral een specifieke hulpvraag.”
Hoe zorg je dat de organisatie enthousiast blijft over circulariteit?
“Voor ieders enthousiasme en betrokkenheid is het belangrijk dat je regelmatig evalueert en rapporteert binnen je organisatie, ook aan je opdrachtgevers, directie of bestuur.”
“Noem daarbij wat jullie samen hebben bereikt. We hebben zoveel procent hergebruikt materiaal ingezet of we schaffen een bepaald percentage refurbished producten aan. Vermeld zo mogelijk ook hoeveel CO2-uitstoot je hebt bespaard, zowel in relatieve zin als in absolute cijfers en druk dat uit in iets dat voor veel mensen herkenbaar is.”
Heb je tot slot nog een paar handige tips?
“Zeker! Omdat je afhankelijk bent van het enthousiasme van anderen, is het waardevol om te zoeken naar iemands intrinsieke motivatie. Zoek inspirerende personen op strategische posities op en geef die het podium. Geef tijdens de lunch inzichtelijke workshops over circulariteit. Of maak eens een proefopstelling van refurbished meubilair.”
“En tot slot is het ook waardevol om, samen met je interne opdrachtgever kritisch te kijken naar je eigen gebruik van producten. Durf vervolgens de traditionele relatie van opdrachtgever en leverancier los te laten en overleg samen hoe je producten langer kunt gebruiken in plaats van in te kopen. Zo verduurzaam je de inkoop én het gebruik.”
Schrijf je vast in voor de nieuwsbrief en dan houden we je in de toekomst op de hoogte over nieuws, tips en events rondom circulair inkopen.