Een eenduidige omschrijving van ‘circulaire economie’ is er niet. En de term circulariteit is op veel verschillende manieren te interpreteren.

Neem als voorbeeld een in te kopen tafel: wanneer is die circulair? Als deze tafel is gemaakt van hergebruikt materiaal, als deze al een eerder leven gehad heeft, of als deze ook in de toekomst herbruikbaar is? En is die ene tafel meer of minder circulair dan de andere tafel?

Het is daarom vooral belangrijk dat voordat je in je organisatie aan de slag gaat met deze termen, je vooraf vaststelt wat je eronder verstaat. Dit voorkomt onduidelijkheid in het inkoopproces en maakt je resultaten makkelijker meetbaar.

1.1 Circulaire economie versus circulariteit

Circulaire economie en circulariteit worden vaak door elkaar gebruikt, maar ze zijn verschillend:

• circulaire economie: gaat over het economisch systeem als geheel. Daarin zet je producten, onderdelen en materialen zo hoogwaardig mogelijk opnieuw in; zijn producten niet toxisch; en worden ze gemaakt met duurzame energie. Daardoor behouden producten, onderdelen en materialen hun waarde in gesloten kringlopen.
  In sommige definities gaat ‘circulaire economie’ ook over sociale aspecten, zoals werkgelegenheid.
• circulariteit: is vooral een technische uitdaging en gaat over hoe producten, onderdelen en materialen technisch hoogwaardig gebruikt en hergebruikt (kunnen) worden. Circulariteit zegt op zich echter nog niets over de manier waarop je dit organiseert. De term circulaire economie geeft daar duiding aan.

Een voorbeeld van een definitie van circulaire economie die je als uitgangspunt zou kunnen nemen is bijvoorbeeld:

Een circulaire economie is een economisch systeem dat is gebaseerd op het minimaliseren van grondstofgebruik door hergebruik van producten, onderdelen en hoogwaardige grondstoffen. Het is een systeem van gesloten kringlopen waarin producten hun waarde zo min mogelijk verliezen, hernieuwbare energiebronnen worden gebruikt en systeemdenken centraal staat.”

_{Bron: Ellen MacArthur Foundation (2012), Towards the Circular Economy Vol. 1: an economic and business rationale for an accelerated transition}

Wil je meer achtergrond informatie over wat een circulaire economie is? Bekijk dan deze kenniskaart.

1.2 Een gesloten kringloop

Bij het opstellen van een circulaire definitie is het belangrijk om in je achterhoofd te houden dat het in de circulaire economie niet alleen draait om het verlengen van de levenscyclus van producten en onderdelen. Ook het sluiten van de kringloop van grondstoffen en materialen is essentieel. Neem daarom in je circulaire definitie mee hoe je omgaat met de ‘end-of-life’ fase, zodat je de kringloop sluit. We onderscheiden twee soorten kringlopen:

• biologische (groene) kringloop: deze bestaat uit materialen die biologisch afbreekbaar zijn en zo een grondstof zijn voor andere natuurlijke processen. Voorbeelden zijn voedsel of hout.
• technische (blauwe) kringloop: deze bestaat uit producten die niet biologisch afbreekbaar zijn en zo lang mogelijk zouden moeten ‘circuleren’. Voorbeelden zijn fossiele brandstoffen, kunststoffen en metalen.

De afbeelding toont zowel de biologische als de technische kringloop. Links zie je de biologische kringloop en rechts de technische kringloop. In de technische kringloop worden vier circulatiemethoden getoond, die de stappen laten zien die het product doorloopt voordat het weer bij de gebruiker terechtkomt. De methode dichtst bij de gebruiker heeft de minste stappen en is dus het meest efficiënt.

1.3 Definieer op organisatieniveau

Bepaal bij een circulair inkooptraject eerst wat ‘circulaire economie’ voor jouw organisatie betekent. Voordat je circulair gaat inkopen is het namelijk relevant om te weten waarom je dit met je organisatie wilt. Formuleer in ieder geval een definitie van het concept, ofwel ‘Een circulaire economie is …’.

Doe dit ook voor specifieke productgroepen, zoals: ‘Een circulair kledingstuk is …’. Voor die laatste maak je eerst een werkdefinitie. Laat je hierbij voeden door input van interne stakeholders, en stel de definitie uiteindelijk vast met je leveranciers in een marktconsultatie.

Sluit in je definitie aan bij zowel het nationale als lokale beleid. Denk aan doelstellingen die de inkoop van biobased producten bevorderen of lokale werkgelegenheid creëren.

1.4 Definieer op projectniveau

Formuleer naast een definitie voor jouw organisatie, ook voor elk inkooptraject een duidelijke definitie. Daarmee beantwoord je de vraag: wat betekent ‘circulair’ precies voor dit traject? Op die manier geef je duidelijkheid aan marktpartijen die zich op jouw uitvraag kunnen inschrijven. En kan er geen discussie bestaan over het circulaire karakter ervan.

Voorbeelden van definities op projectniveau:

• kantoormeubilair: bij de inkoop van kantoormeubilair kan de circulaire ambitie zich bijvoorbeeld richten op verlenging van de levensduur van het bestaande meubilair – als dat nog in een goede staat verkeert. Moet het oude meubilair echt vervangen worden? Dan kan ‘circulair’ zich bijvoorbeeld richten op meubilair inkopen met gezonde en recyclebare materialen (in lijn met cradle-to-cradle). Of met een maximale herbruikbaarheid in de toekomst.
• bouwproject: ook bij een bouwproject zijn er verschillende mogelijkheden. Zo heeft bij nieuwbouw ‘circulair’ een andere betekenis dan bij renovatie of transformatie. Denk bij nieuwbouw bijvoorbeeld aan een gebouw waarin zo veel mogelijk hergebruikte materialen zijn toegepast, of waarvan alle onderdelen demontabel en herbruikbaar zijn. Bij renovatie of transformatie ligt de nadruk vaak op het waardebehoud van materialen en elementen die al aanwezig zijn.

Bekijk ook het visiedocument van Rijkswaterstaat waarin de organisatie haar definitie op circulair meubilair uitwerkt:

Actiepunten

• Bepaal een duidelijke definitie voor circulaire economie als vertrekpunt vanuit jouw organisatie.
• Verbind je definitie op organisatieniveau aan de lokale context en interne prioriteiten.
• Bepaal voor een inkooptraject een definitie die past bij de context van dat project.