ICT
Circulaire ICT
De ketens van hardware zijn echter complex, omdat er zo veel verschillende onderdelen en materialen in zitten. Daarmee is het lastig om deze keten te ‘sluiten’. Daarnaast is het inzetten op internationale sociale voorwaarden een belangrijk aandachtspunt in deze productgroep. Zorg daarom dat je met een marktconsultatie valideert welke ambities reëel zijn voor jouw opgave.
Aspecten van Circulaire ICT
Bij het toepassen van circulaire principes in de ICT zijn zes aspecten relevant:
- Energieprestaties
- Reduceren van materiaalgebruik
- Circulaire ontwerpprincipes
- Toxiciteit
- Transparantie over de afkomst van materialen en over data- en softwaregebruik
- Levensduurverlenging
Bepalen daadwerkelijke behoefte
Zeker bij ICT-apparatuur is het belangrijk om je behoefte duidelijk te bepalen. Wat je niet hoeft te vervangen, hoef je immers niet in te kopen.
Door de jarenlange focus op energiebesparing en toenemende functionaliteiten volgen nieuwe modellen elkaar steeds sneller op. Hierdoor ligt de nadruk minder op waardebehoud en levensduurverlenging. Wel is er juist meer aandacht voor het gebruik van zeldzame metalen.
Er is dus een spanningsveld tussen enerzijds energiebesparing (een efficiënt apparaat) en anderzijds levensduurverlenging (en minder gebruik van grondstoffen). Dat spanningsveld, inclusief de vraag waar je met jouw aanbesteding de nadruk wilt leggen, is van belang in het bepalen van je daadwerkelijke behoefte.
In algemene zin is het energieverbruik inmiddels al relatief laag. De verbetering van nieuwe modellen is daarom minimaal, zeker als je het vergelijkt met de milieu-impact van grondstofwinning en productie van die modellen zelf. Ga op tijd in gesprek met de ICT-afdeling over deze afweging, zodat je gezamenlijke je ambitie kan formuleren.
Lange en complexe keten
De ketens van ICT-producten zijn lang, internationaal en daarmee complex. Zo bestaat de gemiddelde smartphone of laptop uit tientallen metalen en de productieketen is verspreid over minstens evenveel landen.
Toeleveranciers van componenten van ICT-apparatuur hebben vaak zelf ook beperkt inzicht in de keten, waardoor ze weinig weten over de herkomst van de materialen in hun producten. Het gevolg: de kringlopen hoogwaardig sluiten is onwijs lastig.
Daar komt bij dat je als organisatie vaak ICT-hardware inkoopt via een retailer, die deze zelf inkoopt bij een producent. De invloed van de retailer op de producent is beperkt en daarmee is de invloed van de retailer op de keten minimaal.
Je invloed wordt verder beperkt doordat de leveranciers vaak enorm grote spelers zijn – denk aan Apple, Microsoft en Dell. De vraag van een individuele Nederlandse organisatie is daardoor relatief klein, waardoor een leverancier niet zo snel van koers verandert.
Wat je in deze fase van de transitie wél kunt doen? Vraag naar transparantie in de keten, ook al kom je maar een paar stappen verder. Ook zo ontstaat voor alle partijen meer inzicht en daarmee brengen we circulaire modellen in de toekomst dichterbij.
Verwerken van ICT-afval
Naast de inkoop van ICT wordt er ook veel ICT afgevoerd. De meest duurzame optie is iets nieuws niet kopen of later kopen. Kijk daarom eerst naar de mogelijkheden van levensduurverlenging.
Is levensduurverlenging geen optie meer? Zorg dan voor een zo verantwoord mogelijke afvoer. Die voorkomt dat onbedoelde export van afgedankte apparatuur naar landen gaat waar geen adequate afvalverwerking is. De WEEE-richtlijn geeft daar duidelijke richtlijnen voor. Voorbeelden van partijen met veel expertise op dit vlak zijn Weee Nederland en Recover-E.
Internationale samenwerking
ICT-leveranciers zijn grote multinationals met een enorme invloed op de wereldmarkt. Zelfs een ICT-aanbesteding voor de gehele Rijksoverheid is internationaal gezien een vrij kleine vraag.
Daarom werken verschillende aanbestedende diensten op dit moment internationaal samen aan een kader voor circulariteit binnen de ICT. Met dat kader kunnen vervolgens ook de grote, dominante marktpartijen worden uitgedaagd om meer circulair te produceren.
Mogelijkheden voor maatwerk-elektronica
Buiten de standaardproducten zoals mobiele telefoons, tablets en laptops hebben sommige organisaties behoefte aan maatwerk-elektronica. Omdat deze elektronica uniek ontwikkeld moet worden voor een opdrachtgever, liggen hier meer kansen om leveranciers uit te dagen om circulaire principes toe te passen.
Voorbeelden hiervan zijn de slimme meters van Alliander, Stedin en Delta. Of de ‘aftellers’ van ProRail: apparaten die boven een perron de tijd tot vertrek aftellen voor de machinist.
Aandachtspunten
- ICT-apparatuur is een ingewikkelde productgroep om circulair in te kopen, omdat de keten lang en complex is. Ook wordt er vaak ingekocht bij retailers.
- Bij ICT is winst te behalen met aandacht voor ketentransparantie, omdat daarmee – op langere termijn – kansen voor circulaire modellen worden gecreëerd.
- Het afvoer van ICT-apparatuur is ook een moment om circulaire principes mee te nemen. Hoe hoogwaardig wordt apparatuur nog ingezet? En als het product op materiaalniveau wordt verwerkt, hoe en waar gebeurt dat?
