Circulaire inkoop in de Provincie Zeeland: ‘Als inkoper heb je invloed. Jij bepaalt de vraag en daarmee de richting.’

Duurzaamheid is in Zeeland geen abstract begrip, maar dagelijkse realiteit. De Provincie Zeeland werkt actief aan het verduurzamen van haar inkoopproces, met innovatieve platforms, samenwerking met marktpartijen én meetbare resultaten. We spraken met Martin Scherpenisse, unithoofd Inkoop, en Britt Scheele, inkoopadviseur, over hun aanpak.

Wat is jullie visie op duurzaamheid en circulariteit in de Provincie Zeeland?

‘Als Provincie Zeeland willen we met onze inkoop positieve impact maken. Door inkoop te koppelen aan ons economisch beleid, maken we circulair inkopen tot een structureel onderdeel van onze strategie. Zo stimuleren we duurzame keuzes én dragen we bij aan de economische groei. Deze aanpak versterkt onze positie in gesprekken met budgethouders en proceseigenaren, omdat we samen werken aan het grotere doel: een circulaire en duurzame toekomst. Door transparantie en samenwerking zorgen we ervoor dat dit beleid breed wordt gedragen binnen de organisatie.‘

Door inkoop te verbinden aan ons economisch beleid, maken we circulair inkopen tot een structureel onderdeel van onze strategie.

Martin Scherpenisse

Wat doen jullie concreet?

‘We zijn begonnen samen met onze beleidsambtenaren die circulariteit op de kaart wilden zetten. Vooral binnen infra- en bouwprojecten zoeken we actief naar circulaire kansen, omdat je hier veel impact kunt maken. De bouwsector in Zeeland heeft een omvangrijk kennis- en innovatie netwerk, inclusief architecten en woningstichtingen, om na te denken over hoe we circulair kunnen bouwen. Inmiddels kijken we per project: waar liggen de mogelijkheden en wat past bij de markt?’

Wat waren jullie grootste uitdagingen?

‘In het begin was er weinig inzicht in de relatie tussen inkoop en duurzaamheid. We hadden te weinig data en in de markt vonden we het lastig om echt duurzame oplossingen te identificeren. Daarnaast waren er veel verschillende soorten indicatoren om circulariteit mee te meten – in totaal maar liefst 169 – en dat maakte vergelijken of sturen moeilijk voor ons. Ook merkten we dat de toeleveringsketens weinig transparantie boden. Maar we lieten ons daar niet door ontmoedigen. Integendeel, we zagen dit juist als een kans om het anders te doen.’

Hoe zijn jullie daar vervolgens mee omgegaan?

‘Om circulair inkopen concreet en meetbaar te maken, ontwikkelden we twee platforms: MVI-platform.nl en biobasedinkopen.nl. Het MVI-platform is een hulpmiddel om de effecten van circulair inkopen inzichtelijk te maken. Op het MVI platform staan rekenbladen waarmee  berekend wordt wat de impact is van de inkoop. Leveranciers leveren hiervoor zelf hun gegevens aan en deze worden in de rekenbladen gecheckt, zodat resultaten betrouwbaar  worden vastgelegd.

Het platform biobasedinkopen.nl helpt inkopers, aannemers of leveranciers om circulaire biobased producten te vinden. Samen met drie andere provincies, Avans Hogeschool en Performis  ontwikkelden we een overzicht waar nu meer dan 1.500 producten staan die steekproefgewijs onafhankelijk worden getoetst op circulariteit en biobased eigenschappen.

Als eerste provincie namen we in onze begroting van 2025 een aparte duurzaamheidsparagraaf op waarin onze bijdrage aan het Grondstoffenakkoord helder wordt gemaakt voor Provinciale Staten. Hierdoor wordt ook in onze jaarrekening zichtbaar welke impact is bereikt met circulair inkopen, en laten we zien welke stappen we zetten.’

We zijn begonnen met het zichtbaar maken van onze inzet. Als eerste provincie namen we in onze begroting en jaarverslag een aparte paragraaf op over onze bijdrage aan het Grondstoffenakkoord.

Britt Scheele

Welke resultaten hebben jullie behaald?

‘In 2023 bespaarden we met onze circulaire inkopen 12 miljoen kilo aan primaire grondstoffen, goed voor 59% van ons totaalverbruik in onder andere wagenpark, meubilair en elektra. De cijfers van 2024 laten zelfs nóg betere resultaten zien. ‘In 2024 hebben we met onze circulaire inkopen in totaal 2,9 miljoen kilogram (kg) CO² emissies vermeden en 31,3 miljoen kg primaire materialen. Zo maken we onze impact zichtbaar en blijven we gemotiveerd om verder te gaan.’

In 2023 bespaarden we met onze circulaire inkopen 12 miljoen kilo aan primaire grondstoffen, goed voor 59% van ons totaalverbruik in onder andere wagenpark, meubilair en elektra.

Martin Scherpenisse

Kunnen jullie een praktijkvoorbeeld noemen?

‘Een mooi voorbeeld is het Veldstation dat we hebben laten bouwen. Het begon met een simpele vraag: kunnen we dit circulair aanbesteden? Het station, bedoeld voor onderzoek en monitoring van trekvogels in Natura 2000-gebied, moest duurzaam en functioneel zijn. We kozen voor Best Value Procurement: een uitvraag waarbij we de markt vroegen zelf met het beste voorstel te komen. Met succes. De aannemer dacht actief mee: gebruikte meerpalen uit Vlissingen, tweedehands keukeninrichting, ramen uit oude kassen en lokale beplanting voor de gevels. Zelfs een uilenkast werd gebouwd – speciaal ontworpen toen bleek dat er een uil in de buurt woonde.

Het resultaat mag er zijn: 99,9% van het casco is gemaakt van hergebruikte materialen. De gevels zijn natuurvriendelijk, het dak is geschikt voor broedvogels, de energie komt volledig van zonnepanelen en afval wordt 100% verwerkt. Binnen zijn de wanden gemaakt van lokaal populierenhout.’

Hebben jullie tips voor inkopers?

– Durf te starten. ‘Als inkoper heb je invloed. Jij bepaalt de vraag en daarmee de richting. Je weet niet altijd hoe je producten moet vergelijken, of wat het beste alternatief is, maar wacht niet tot alles perfect is. Durf te starten, maak fouten, al doende leer je. Door te blijven experimenteren, leren en vernieuwen, leggen we samen de basis voor een toekomstbestendig inkoopbeleid.’

– Begin klein. ’Vraag  eens naar een biobased alternatief. Gebruik de tools die er bijvoorbeeld al te vinden zijn op PIANOo het VCI. Nodig je leverancier uit voor een gesprek en vraag naar de circulaire mogelijkheden. Vaak blijken leveranciers meer te kunnen dan je denkt. Start met één contract, één pilot. Je zult zien dat de markt meedenkt en meegaat.’

– Maak impact zichtbaar. ‘Verwerk de resultaten in je begroting en je jaarverslag. Maak je resultaten zichtbaar, al is het maar in één project. En deel ze om je omgeving te inspireren.’

Begin klein. Vraag eens naar een biobased alternatief en gebruik de tools die er al zijn. Start met één contract, één pilot.

Britt Scheele