Terugblik Netwerkmiddag 1 december 2025 Circulaire hordes nemen

Op 1 december 2025 kwamen publieke en private inkopers samen bij Social Impact Factory in Utrecht voor de netwerkmiddag ‘Circulaire hordes nemen’. De bijeenkomst, georganiseerd door het Versnellingsnetwerk Circulair Inkopen, stond in het teken van de vraag: welke hindernissen zijn er nog te overwinnen en hoe kunnen we circulair inkopen opschalen? Met een volle zaal professionals werd deze middag een inspirerende mix van juridische verdieping, praktische tools en concrete handelingsperspectieven.

Circulair inkopen als versneller

Het VCI opende de middag en vertelde over het kennisplatform circulaire inkoop. Daarna volgde de presentatie van de nieuwe Wegwijzer MVOI, Daar vind je als overheidsinkoper of contractmanager informatie over de Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI). De Wegwijzer richt zich op drie thema’s: circulariteit, ketenverantwoordelijkheid en social return. De Wegwijzer MVOI bevat ook tools voor het toepassen van deze thema’s in de aanbesteding of contractfase. Nadat je enkele vragen hebt ingevuld, ontvang je links naar bruikbare MVOI-informatie. Ook kwam de overzichtsplaat aan bod met handvatten voor circulair inkopen binnen de hoogste R-strategieën: refuse, rethink en reduce.

Aanbestedingsrecht en circulariteit

Prof. mr. Willem Janssen van de Universiteit Utrecht en Universiteit Groningen opende het programma met een prikkelende vraag: versnellen we circulariteit dankzij of ondanks het aanbestedingsrecht? Willem nam ons mee in de juridische mogelijkheden die er nu al zijn, maar vroeg zich ook hardop af: denken we niet te veel binnen bestaande kaders? De herziening van de aanbestedingsrichtlijnen, verwacht in 2026, biedt een kans om circulariteit steviger te verankeren.

Gedacht kan worden aan meer lokaal inkopen, langer contracteren, meer geïntegreerde opdrachten en meer risico acceptatie. Moet gelijkheid eigenlijk niet wijken voor circulariteit? Europa maakt daarnaast niet alleen meer regels over ‘hoe in te kopen’, maar ook over ‘wat in te kopen’. Er zijn inmiddels meer dan 60 richtlijnen en verordeningen aangenomen en voorgesteld, inclusief  verplichtingen voor circulair inkopen. Willem kondigde ook het nieuwe onderzoeksproject CIRCLASH aan, dat van november 2025 tot juli 2027 oplossingen zoekt voor de spanningen  tussen circulaire beginselen (reuse, refuse, etc) en  aanbestedingsbeginselen (gelijkheid, transparantie etc).

Krachtenbundeling Rijk Regio voor circulaire Economie

Daarna volgde een update over Krachtenbundeling Rijk Regio voor Circulaire Economie. In maart 2025 hebben Rijk, VNG, IPO en Unie van Waterschappen afspraken gemaakt om circulair inkopen gezamenlijk te versterken. Dit gebeurt niet via nieuwe bestuurlijke doelen, maar door te focussen op leidende principes en de uitvoeringspraktijk. Hiertoe is op bestuurlijk niveau tussen Rijk en de koepels een overeenkomst getekend. Doel daarvan is om de krachten van alle overheden op een aantal thema’s te verenigen om meer slagkracht te hebben in de transitie naar een CE. Circulair Inkopen is daarbij één van de zes thema’s waarover tussen deze partijen op bestuurlijk niveau samenwerkingsafspraken zijn gemaakt. Deze zijn tijdens de Nationale Conferentie CE op 20 maart 2025 ondertekend. Er zijn afspraken gemaakt om hier in 6 thema’s aan te werken, waaronder inkoop.

De ambtelijke werkgroepen werken aan de hand van actieplan, opgesteld door werkgroep leden en in afstemming met de achterban via agendaleden. De werkgroep Circulair Inkopen deelde hun stand van zaken en de mogelijke richting voor 2026 en verder.

Deelsessies

Van Inkopen naar Zinkopen – de NAMI-reis naar circulaire impact

Drs. ir. Mirjam Kibbeling en Drs.Maaike Snijder van het Lectoraat Publieke Inkoop namen ons mee in NAMI: Niet, Anders, Minder Inkopen. Hun centrale vraag: hoe verkleinen publieke organisaties hun ecologische voetafdruk door bewuster in te kopen? Ze begonnen met een herkenbaar beeld: thuis doen we het al. We delen fietsen, gebruiken herbruikbare bekers, kopen tweedehands. Waarom niet op het werk? Mirjam en Maaike legden uit dat een circulaire economie draait om materialen langer en steeds opnieuw gebruiken.

De sessie zoomde in op de praktijk van de drie R-strategieën. Niet inkopen (refuse) begint bij de vraag: is het écht nodig? Anders inkopen (rethink) gaat over duurzamere grondstoffen. Minder inkopen (reduce) legt de nadruk op de hoeveelheid. Tijdens de interactieve sessie gingen deelnemers zelf aan de slag met de vraag hoe ze in hun eigen organisatie invulling geven aan deze strategieën.

Om dit in de praktijk te brengen, deelden ze deze tips. Werk met een gouden vierkant: opdrachtgever, duurzaamheidsexpert, inkoop en contractmanagement. Benut schaalgrootte, betrek de markt en zorg voor duidelijke ambities via categoriemanagement. Pas financiële kaders aan zodat geld niet per se uitgegeven móét worden. Creëer draagvlak met interactieve bijeenkomsten en zorg voor speelruimte om te experimenteren.

Niet, Anders, Minder Inkopen (NAMI) helpt inkoopprofessionals binnen de overheid om duurzamer en slimmer in te kopen. Er wordt onderzocht  hoe circulaire strategieën zoals refuse, reduce en rethink in de praktijk kunnen worden toegepast. Het onderzoek loopt nog, maar er zijn inmiddels al wel een Inspiratiekit en een Whitepaper beschikbaar.

Circulair aan de slag met wegverharding: uniformering aan de hand van de inkoop tool box

Emile Barendregt van het Nationaal Platform Duurzame Wegverharding (NPDW) liet zien hoe groot de uitdaging is: jaarlijks gebruiken we in Nederland 7,1 miljoen ton asfalt, goed voor een uitstoot van 2,2 miljoen ton CO₂. Daarbij kampt de sector met een tekort aan mensen, middelen en materialen. Het NPDW brengt overheden, bedrijven en kennisinstellingen samen om deze uitdaging aan te pakken. Ze zorgen voor regie op samenhang, brengen partijen samen waar dat kan en versnellen waar nodig. In 2030 wil de sector 50% minder primaire grondstoffen gebruiken en 55% CO₂-reductie behalen.

Emile presenteerde de nieuwe inkooptoolbox duurzame wegverharding, die op 9 december live ging. De toolbox biedt een kant-en-klare aanpak voor alle opdrachtgevers en werkt met drie niveaus: brons (bewezen maatregelen zonder extra kosten), zilver (stimuleert innovatie) en goud (stimuleert kennisontwikkeling). Alle maatregelen zijn ontwikkeld met experts en onderbouwd op effect en kosten. De toolbox geeft concrete voorbeeldteksten voor aanbestedingen en wordt periodiek geactualiseerd.

In de sessie gingen de deelnemers zelf aan de slag. Wat doet jouw organisatie al? Wat nog niet? En vooral: welke eerste horde moet jouw organisatie als eerste nemen?

Monitoren van circulaire impact – leren van de Handreiking MVOI

Jantie van der Laan, programmamanager voor Circulair Friesland, en Godard Croon, transitieregisseur circulair opdrachtgeven en inkopen voor de gemeente Rotterdam, namen ons mee in hoe je resultaten van circulair inkopen zichtbaar maakt via monitoring. Ze presenteerden de Handreiking monitoring MVOI, een uniforme werkwijze ontwikkeld samen met de G4, PIANOo en het Rijk. Deze sessie liet zien hoe Circulair Friesland de handreiking in de praktijk heeft toegepast.

Circulair Friesland koos voor zeven pijlers die zich vertalen naar thema’s, met voor elk thema concrete doelstellingen. Om dit te monitoren werken ze met procesvragen en KPI’s voor meetbare resultaten. Godard vertelde over de aanpak: ‘Het is roeien met de riemen die we hebben. ‘Begin realistisch, pak eerst het laaghangende fruit waar je al data van hebt. Kies bewust welke indicatoren relevant zijn. Schiet niet met hagel: neem niet alle 35 effect-vragen en 30 procesvragen op.’

Ook kwamen monitoringtools aan bod zoals Wizzr, EcoMonitor en het platform Bouw Circulair. Circulair Friesland werkt aan monitoring 2.0 en wil de komende jaren ervaring opdoen met pilots. Die lessen delen ze met heel Nederland.

Enkele takeaways

• Het aanbestedingsrecht biedt meer ruimte voor circulariteit dan we denken. De herziening in 2026 is een kans om dit verder te versterken.
• Stel standaard drie vragen: Is dit écht nodig? Wat hebben we precies nodig? Kan het ook anders?
• Werk met een gouden vierkant: opdrachtgever, duurzaamheidsexpert, inkoop en contractmanagement.
• Uniformiteit helpt bij opschaling. Tools zoals de NPDW-inkooptoolbox en de Handreiking MVOI geven concrete handvatten.
• Monitor bewust: schiet niet met hagel, maar kies relevante indicatoren en begin met laaghangend fruit.
• Krachtenbundeling tussen Rijk en Regio zorgt voor één gezamenlijke aanpak, op basis van leidende principes circulair inkopen.

Samen verder naar een circulaire toekomst

De dag werd afgesloten met een netwerkborrel, waar deelnemers bij de kerstboom in een goede sfeer konden napraten over de inzichten die ze tijdens de bijeenkomst hadden opgedaan. Het was een geslaagde dag vol verdieping, praktische tools en waardevolle gesprekken.

Evenementen en webinars

Kijk regelmatig op onze evenementenpagina om op de hoogte te blijven van onze evenementen. Of abonneer je op onze nieuwsbrief.