MKI: De taal van duurzaam inkopen – ‘Het begint met meetbare impact’

Organisaties zoeken steeds meer naar meetbare manieren om duurzaamheid te kwantificeren in besluitvorming. De Milieukostenindicator (MKI) biedt een antwoord. Deze methodiek maakt de milieu-impact van producten en projecten meetbaar en vergelijkbaar, en helpt zowel publieke als private opdrachtgevers bij duurzame keuzes. Duurzaamheidsexpert en hoofd-auteur van de MKI-handreiking, Paul Prinssen, legt uit waarom MKI onmisbaar is en hoe organisaties ermee aan de slag kunnen.

Wat is de Milieukostenindicator (MKI)?

‘De Milieukostenindicator (MKI) vertaalt de milieu-impact van producten en projecten naar één concreet cijfer. Dit cijfers weerspiegelt de kosten om de milieuschade te compenseren. Dit maakt duurzame keuzes voor beleidsmakers toegankelijker en vergelijkbaar. MKI is gebaseerd op Levenscyclusanalyses (LCA), die sinds de jaren ’70 in Europa worden gebruikt om de volledige milieu-impact van producten en processen te beoordelen. MKI vereenvoudigt deze analyses en maakt ze praktisch toepasbaar.’

‘De MKI-handreiking is een gratis document dat publieke en private opdrachtgevers ondersteunt bij verduurzamen. Het bestaat uit een overzicht van relevante begrippen en een zes-stappenplan om MKI eenvoudig toe te passen. Niemand hoeft meer te zeggen: ‘Ik weet niet hoe het moet.’

Niemand hoeft meer te zeggen: Ik weet niet hoe het moet.

Paul Prinssen

Wat doet de MKI precies?

‘MKI meet in euro’s wat het zou kosten om de milieu-impact van een product, dienst of project ongedaan te maken. Deze ‘schaduwkosten’ maken de milieu-impact meetbaar en vergelijkbaar, zodat het in besluitvorming kan worden meegenomen, net als kosten en kwaliteit. MKI biedt altijd een concreet cijfer, nooit een abstracte of subjectieve beoordeling, waardoor het een praktische tool is voor duurzame beslissingen. Daarnaast speelt MKI een belangrijke rol bij circulair inkopen, omdat een lagere MKI-waarde vaak samengaat met minder primair grondstofgebruik, hergebruik van materialen en een langere levensduur van producten. Door de milieu-impact financieel inzichtelijk te maken, helpt MKI inkopers om circulaire keuzes beter te onderbouwen en meetbaar te maken.’

MKI biedt altijd een concreet cijfer, nooit een abstracte beoordeling, waardoor het een praktische tool is voor duurzame beslissingen.

Paul Prinssen

Voor wie is de handreiking bedoeld?

‘De MKI-handreiking richt zich vooral op decentrale overheden, zoals gemeenten, provincies en waterschappen, met name in de grond-, weg- en waterbouwsector. Deze groepen hebben vaak (nog) minder ervaring met MKI en kunnen via de handreiking laagdrempelig stappen zetten. Hoewel de primaire doelgroep de kleine publieke opdrachtgevers zijn, is de handreiking ook waardevol voor private organisaties en duurzaamheidsexperts. Iedereen die duurzaam wil inkopen, kan met MKI aan de slag.’

Hoe start je met MKI?

‘Niet iedereen hoeft MKI-expert te worden: een brede groep medewerkers heeft alleen basiskennis nodig om de taal van MKI te begrijpen. Zorg dat een klein aantal medewerkers zich specialiseert en verantwoordelijk wordt voor de toepassing ervan in projecten. Ik raad aan om te beginnen met een dagdeeltraining over LCA en MKI. Start met een eenvoudig project en breid de toepassing uit naarmate je meer ervaring opdoet. Schroom niet om ondersteuning te vragen aan bijvoorbeeld een publieke opdrachtgever of samen te werken met andere organisaties. Vooral in sectoren waar circulair inkopen een grote impact heeft, zoals de bouw, infrastructuur en ICT, zet MKI circulaire principes zoals hergebruik, emissiereductie en het beperken van schadelijke stoffen concreet om naar meetbare duurzaamheidswinst.’

Niet iedereen hoeft MKI-expert te worden. Zorg dat een klein aantal medewerkers zich specialiseert en verantwoordelijk wordt voor de toepassing ervan in projecten.

Paul Prinssen

Wat is het doel van de MKI-handreiking?

‘Het uiteindelijke doel van de MKI-handreiking is om organisaties te helpen hun milieu-impact te verlagen en hun duurzaamheidsdoelen voor 2030 en 2050 te halen. MKI is een hulpmiddel, geen doel op zich. In elk project moet je rekening houden met kosten, kwaliteit en nu ook milieu-impact. Voor kosten gebruiken we euro’s, voor kwaliteit normen en standaarden, en voor milieu is MKI de taal, of beter gezegd het getal. Door MKI te gebruiken, maak je milieu-impact meetbaar en stuur je gericht op duurzaamheid.’

Hoe zie je de toekomst van MKI?

‘Mijn verwachting is dat MKI niet alleen in Nederland, maar ook in Europa de standaard wordt voor het meten van milieu-impact. Hoewel MKI specifiek is ontwikkeld in Nederland, zien steeds meer landen de voordelen van deze uniforme indicator en de EU is hier mee aan de slag. Een toekomst waarin MKI net zo vanzelfsprekend is als het gebruik van euro’s in budgetten: Het zal een standaardtaal worden, waarmee organisaties hun duurzaamheidsdoelen kwantitatief kunnen onderbouwen.’

Welke tips heb je voor inkopers?

‘Bouw stapsgewijs kennis en ervaring op met MKI. Start met het delen van kennis aan collega’s, bijvoorbeeld door het organiseren van een training. Dit creëert draagvlak.. Laat vervolgens enthousiaste collega’s ermee aan de slag gaan, met steun en goedkeuring van de interne opdrachtgever. Evalueer en deel intern hoe het project is verlopen: wat waren de uitdagingen en welke successen zijn behaald? Gebruik deze inzichten om een (beleids)groep op te zetten, zodat MKI niet langer een ‘nice to have’ is, maar een vast onderdeel van elk projectproces. Dan zou er geen project meer op de markt komen, zonder dat er ergens in het proces een MKI berekening is gemaakt, net als dat er nu geen project op de markt komt waar geen (financiële) raming voor is gemaakt. Dan is MKI “normaal” geworden. ‘